پس از اطمینان خاطر از شرایط آب و هوایی منطقه جهت امکان کشت تجاری نخل خرما، انتخاب رقم قدم بعدی در احداث یک نخلستان تجاری است که نقش حیاتی در تدوام کار نخلکار و تضمین کننده درآمد تجاری او خواهد بود.
بازارپسندی: معمولا بازارپسندی یک رقم علاوه بر صفات ویژه آن، به سابقه آشنایی و مصرف آن در بازارهای مختلف داخلی و خارجی دارد. صفاتی کیفی مانند رنگ میوه، اندازه میوه، میزان قند، بافت میوه، نسبت گوشت به بذر و میزان تانن، از جمله مهمترین ویژگیهای میوه یک رقم جهت بازارپسندی است. از نظر سابقه مصرف باید عنوان نمود که ارقام خرما به گونهای به مرور زمان شناسنامهدار شده و خریداران محصول خرما براساس سابقه ذهنی و صفات ویژه هر رقم و به منظورهای خاص مصرف در مراحل مختلف رشد میوه، اقدام به خرید خرما می نمایند. لذا میزان موفقیت در وارد نمودن میوه یک رقم جدید به چرخه بازار، به فاکتورهایی از قبیل نحوه معرفی و میزان تبلیغات آن رقم و افزایش آشنایی مردم با صفات ویژه آن رقم دارد.
صفات کیفی و معروفیت یک رقم بر صفت میزان محصول آنها چیرگی دارد. بدین معنا که در توسعه کشت ارقام ابتدا صفات کیفی و بازارپسندی ارقام مدنظر قرار می گیرد سپس میزان محصول آنها. به طور مثال رقم سایر علیرغم میزان محصول کمتر نسبت به سایر ارقام اما به دلیل صادراتی بودن میوه آن، بیشترین میزان سطح زیرکشت را در استان خوزستان به خود اختصاص داده است.
ذکر این نکته نیز حایز اهمیت است که ارقامی که صرفا صادراتی هستند (مانند استعمران) در صورت بروز مشکلاتی در امر صادرات خرما، با مشکل جدی بازاریابی مواجه خواهند شد. چرا که مصرف میوه استعمران در داخل کشور بسیار بسیار ناچیز و فقط منحصر به مقدار اندکی در مرحله رطب می باشد.
البته بایستی توجه داشت که صفات مورد علاقه مردم در بازارهای داخلی و خارجی متفاوت است. به طور مثال هرچند بازار داخل کشور ارقام خرمای با درصد قند بالا را می پسندند اما برخی کشورهای غربی ارقام دارای قند کمتر را ترجیح می دهند. مثال بارز آن گسترش مصرف میوه رقم دگلتنور در بازارهای اروپایی علیرغم پایین بودن میزان قند آن است.
رنگ میوه مورد علاقه نیز در بازارهای مختلف متفاوت است. معمولا کشورهای غربی میوههای با رنگ روشن و کشورهای آسیایی میوههای با رنگ تیره را بیشتر می پسندند.
اندازه میوه نیز خود گاهی صرف نظر از سایر صفات، در میزان بازارپسندی و قیمت محصول تعیین کننده است. مثلا رقم مجول از طرفی از جمله درشت ترین خرماهای جهان و از طرفی دیگر دارای بذری نسبتا کوچک بوده و نسبت گوشت به بذر آن زیاد است.
براساس میزان رطوبت میوه، ارقام خرما به سه دسته مختلف شامل خشک، نیمهخشک و تر تقسیمبندی میشوند. ارقامی که درصد رطوبت میوه در آنها کمتر از ۱۰٪ است ارقام خشک، بین ۱۰ تا ۱۵٪ نیمهخشک و از ۱۵ تا ۲۰٪ ارقام تر میباشند. از جمله ارقام خشک میتوان از دیری، زاهدی، قصب، توری و سنگشکن نام برد. از ارقام نیمهخشک میتوان از سایر، پیارم، خضراوی، بریم، ربی و حلاوی ذکر کرد و از ارقام تر نیز میتوان مضافتی، کبکاب، برحی، گنطار و خاصی را عنوان نمود.
میزان تانن در مراحل مختلف رشد میوه نیز بسیار مهم است. رقم برحی از جمله مشهورترین ارقام دنیا، در مراحل مختلف مصرف میوه شامل خلال، رطب و خرما دارای کمترین میزان تانن بوده و میوه دلپذیر آن بسیار شیرین و در هر سه مرحله مذکور قابل مصرف است. اما برخی ارقام دیگر فقط در مرحله رطب کامل و خرما قابل مصرف هستند.
برخی ارقام در مرحله خاصی بهترین کیفیت را داشته قبل یا بعد از آنٰ بازارپسندی ندارند. مانند رقم جوزی که در مرحله خارک بسیار شیرین و دلپذیر است اما قبل از خارک بسیار گس و پس از مرحله خارک میوه آن چروکیده، گوشت از پوست جدا شده و تقریبا بیمصرف میگردد.
میزان لزج بودن و چسبندگی میوه ارقام نیز گاهی اهمیت پیدا می کند. به طور مثال علیرغم این که میوه ارقام مضافتی و گنطار هر دو دارای بافت نرم و جزو ارقام تر هستند اما به دلیل کمتر لزج بودن میوه مضافتی، در بسیاری از مراسم و مناسبتها به طور گسترده ای مصرف می شود.
لذا در احداث یک نخلستان جدید، بازارهای هدف را از همان ابتدا باید مدنظر قرار داد و بسته به این که هدف تامین میوه خرما برای بازارهای داخلی یا خارجی یا هر دو است ارقام مورد نظر را انتخاب نمود.
میزان محصول: پس از صفات کیفی میوه، میزان محصول رقم اهمیت پیدا میکند. طبعا از بین ارقامی که از نظر کیفی و بازارپسندی در یک سطح قرار دارند رقم یا ارقامی که محصول بیشتری داشته باشند ترجیح داده میشوند. به طور مثال در صورت ناچار بودن در انتخاب بین دو رقم برحی و بریم، یقینا برحی ترجیح داده میشود.
قدرت انبارداری، بستهبندی و حمل و نقل: ویژگیهای میوه ارقام مختلف خرما متفاوت بوده میزان ماندگاری و قدرت انبارداری آنها و همچنین میزان استحکام بافت میوه تنوع زیادی نشان میدهد. برخی ارقام بویژه ارقام خشک و نیمهخشک با توجه به استحکام بافت آنها، فشار بیشتری را میتوانند تحمل کنند و در بستههای حجیمتر نیز قابل بستهبندی هستند. اما میوه ارقام تر مانند مضافتی در اثر فشار له میگردد لذا نباید در بستههای حجیم و بزرگ بستهبندی شوند. همچنین ارقام خشک و نیمه خشک در اغلب موارد تحمل درصد رطوبت بالای محیط را تا اندازه ای دارند اما ارقام تر معمولا در اثر افزایش رطوبت محیط سریعا ترشیده می شوند. معمولا ارقام خشک و نیمه خشک در شرایط معمول عمر ماندگاری بیشتری نسبت به ارقام تر دارند و کیفیت میوه خود را در دراز مدت حفظ میکنند. اگرچه برخی ارقام تر مانند کبکاب، گنطار و خاصی نیز در شرایط انباری مناسب قدرت ماندگاری دارند اما کیفیت آنها به مرور زمان با سرعت بیشتری نسبت به ارقام خشک و نیمه خشک کاهش مییابد. لذا در صورت انتخاب ارقام تر جهت کشت و توسعه، تدارک انبارهای دارای سیستم خنک کننده (سردخانه) بسیار اهمیت می یابد.